بۆچی یەکەم ڕاگەیاندنی ناتۆی عەرەبی-ئیسڕائیلی لە ئوردنەوە هات؟
سه‌ردانه‌كه‌ی سێرگی لاڤرۆڤ وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی روسیا بۆ تاران كه هاوپه‌یمانییه‌كی ستراتیژی له نێوان ئێران و فیدراسیۆنی رووسیا له هه‌موو بواره‌كاندا دامه‌زراند، له وه‌ڵامی ئه‌و سه‌ردانه‌دا هات كه چاوه‌ڕوان ده‌كرێت جۆ بایدن سه‌رۆكی ئه‌مریكا بیکات بو ریاز، بۆ راگه‌یاندنی هاوپەیمانی ناتۆی عه‌ره‌ب- ئیسرائیل لە ژێر چاودێری ئەمریکادا.
سەرکردایەتی روسیا درکی بەوە کردووە کە هاوپەیمانەکانی لە کەنداو و رۆژهەڵاتی ناوەڕاست زیاتر ئامادەن ئەو پلانە قبوڵ بکەن کە سەرۆکی ئەمریکا لە سەردانەکەیدا کە پێشتر باسی لێوە دەکات، و بەم شێوەیە واز لە پابەندبوونی بە رێککەوتنی نەوتی “ئۆپێک پڵەس” لەگەڵ رووسیا بهێنن،
بۆیە پەلەی کرد لە ناردنی وەزیری دەرەوەی بۆ تاران بۆ بەهێزکردنی پەیوەندییەکانی لەگەڵیدا لە هەموو بوارەکاندا.
*
سه‌ردانه‌كه‌ی لاڤرۆڤ بناغه‌ی هاوپه‌یمانی ستراتیجی له‌گه‌ڵ ئێران دانا، كه مانشێتی گه‌وره‌ی له‌خۆ گرتووه كه ده‌توانین له‌م خاڵانه‌دا كورتی بكه‌ینه‌وه.
یەکەم: دانانی پلانێک بۆ زیادکردنی ئاڵوگۆڕی بازرگانی نێوان هەردوو وڵات لە 4ملیار دۆلارەوە لە ئێستادا بۆ زیاتر لە 40ملیار دۆلار لە پێنج ساڵی داهاتوودا.
دووه‌م: مۆسكۆ سوودی له ئه‌زموونی زیاتر له 40 ساڵه‌ی ئێران له چۆنیه‌تی ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی سزاكانی ئه‌مریكا وه‌رگرتووه، هه‌روه‌ها بۆ قووڵكردنه‌وه‌ی هاوكاری و هه‌ماهه‌نگی نێوان هه‌ردوو وڵات له‌م ڕووه‌وه.
سێیەم: دابەزاندنی دۆلاری ئەمریکی لە هەموو مامەڵە بازرگانییەکانی نێوان هەردوو وڵات، و بەکارهێنانی دراوی نیشتمانی وەک بەدیلێک.
چوارەم: تێوەگلانی تەواوی ئێران لە هاوپەیمانی ستراتیژی نوێی چین و ڕووسیا، هەروەها هەماهەنگی لەگەڵ مۆسکۆ لە بوارەکانی وزەی نەوت و گاز.
پێنجه‌م: پێكهێنانی هاوپه‌یمانێتییه‌كی سه‌ربازی له وڵاتانی یاخیبوو له هه‌ژموونی ئه‌مریكا له رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست، بۆ ئه‌وه‌ی هاوتا بێت له‌گه‌ڵ ئه‌و هاوپه‌یمانێتی ناوچه‌یه‌ی كه واشنتۆن ده‌یه‌وێت له سه‌ردانه‌كه‌ی بایدن بۆ ریاز بیكاته‌وه، و وڵاتانی هاوپه‌یمان و دۆست له ناوچه‌كه‌دا بگرێته‌وه، و هه‌یه پەیوەستە بە ڕێککەوتنەکانی هاوکاری سەربازی لەگەڵ واشنتۆن وەک سعودیە، ئیمارات، بەحرەین، قەتەر، ئوردن و کوێت.
شا عەبدوڵڵای دووەمی ئوردن یەکەم کەس بوو بە ئاشکرا باسی ئەم هاوپەیمانێتییە و بوونی لە خشتەی دامەزراندنی کرد، بەڵام بەبێ ئەوەی وردەکاری وردی بخاتەڕوو، جگە لە دامەزراندنی ژوورێکی ئۆپەراسیۆنی هاوبەش کە نوێنەری وڵاتانی ئەندام تێیدا ئامادەبن بۆ تاوتوێکردنی پێشهاتە سەربازییەکان لە ناوچەکە، لەوانەش دەوڵەتی داگیرکەری ئیسرائیل.
ئه‌گه‌ر ئه‌م پلانه رۆژئاواییه و رووسانه سه‌ركه‌وتنیان هینا، و هیچ شتێك نه‌بێت رێگری له‌وه بكات، ئه‌وا ئه‌مه مانای ئه‌وه ده‌گه‌یه‌نێت كه رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست ده‌بێته مه‌یدانێكی نوێ بۆ خه‌باتی فیل، كه عه‌ره‌ب و ئێرانییه‌كان له ژێر ئاڵای وڵاتان و هاوپەیمانە نوێیەکانیان شه‌ڕ ده‌كه‌ن.
بەرگری هاوبەشی عەرەبی دوا هەناسەی خۆی لە بەرژەوەندی بەرگرییەکی هاوبەشی عەرەبی-ئیسرائیلیدا هەڵدەگرێت کە شەرعیەت بە بوونی ئیسرائیل لە ناوچەکەدا دەدات، لەژێر ناونیشانی ڕووبەڕووبوونەوەی هەڕەشەی گوماناویی ئێران.
ئێمە لەبەردەم دوو هاوپەیمانی نوێی نێودەوڵەتیین، یەکەمیان ناتۆیەکی "کۆنە" کە ئەمریکا سەرکردایەتی دەکات، هەروەها هاوپەیمانییەکی "گەنج"ی نوێی ڕووسیا-چین بە ئەندامێتی دوو زلهێزی هەڵکشاو: ڕووسیا و چین، لەگەڵ ئێران، هیندستان و... وڵاتانی بریکس، زور بەداخەوە کە عەرەب بەردەوام مەیدانی شەڕی ئەم دوو هاوپەیمانییە.
عەرەبەکان وازهێنان لە ڕێککەوتنی "ئۆپێک پڵەس" لەگەڵ ڕووسیا و گەڕانەوە بۆ هەژموونی هاوبەشی ئەمریکا و ئیسرائیل بە خۆبەزلزانین، و لە ترسی مەترسییەکی گوماناوی کە ئەمریکا سەرکەوتوو بێت لە بەبازاڕکردن، ڕەنگە بژاردەیەکی زۆر تێچووی زۆری هەبێت.
ئیشراق مەرج نییە بۆچوون و وەسفەکانی ناوبراو بگرێتە بەر