ئەردۆغان و ناوچەگە.. ئایا تورکیا بوودە ئەندام لە کۆمکار عەرەبی؟

دویاى ئەوەگ لە کووتایى ساڵ 2002 بویە سەرۆک وەزیرەیل، دیمەشق یەکەم ویستگەى عەبدوڵلا گویل بوى لە گەشتیەیل هەرێمییەگەى لە 5 کانوون دویەم 2003 و لەو ماوە هەوڵ رازیکردن ئەو وڵاتەیلە دا: سوریا و مسر و سعودیە و ئوردن و ئیران، ئەویش ئەرا خواست وەیەکەوە کارکردن لەوەر ریگرتن لە داگیرکردن عیراق لەلایەن ئەمریکا و بریتانیاوە.

ئى سەردانەیلە سەرەتاى کریانەوەى تورکیا بوى لە ناوچەگە وەتایبەت دویاى ئەوەگ پەرلەمان تورکیا رەتى کردەوە لە 1 ئازار 2003 ریگە بیەێدە هیزەیل ئەمریکى لەوەخت دەسدریژیەیلیان ئەرا بان عیراق لەڕى وەکارهاوردن خاک و ئاو وئاسمانەیل تورکیا.

وەل ئەوەیشا سەردانەگە جوور ئاڵشتکارییگ ستراتیجى بوى لە بژاردەیل تورکیاى ئەندام لە ناتۆن لەبان بنەماى"کیشەى سفر وەل هاوسایەیل"دروشمیگ ک لەلایەن ئەحمەد داود ئۆغلۆ و دویاخریش راوێژکار عەبدوڵڵا گویل ئەرا کاروبار خارجى بوى ک چارەنویس لەیوا خواست بوودە وەزیر خارجیە و دویاتریش بوودە سەرۆک وەزیرەیل دویاى ئەوەگ میدیایەیل ئەمریکا وتیان "کیسنجەر رووژهەڵات ناوڕاس"ە.

لە ماوەى ئى ئاڵشتکاریە گویل و دویاخریش ئەردۆغان و داود ئۆغلۆ پەیوەندى پتەو گشتگیر وەل گشت وڵاتەیل ناوچەگە وە ئیرانیشەوە دروس کردن ک زیاتر لە جاریگ سەردانى کردن و خوەیان لە هەر قسەیگ ئایینى و ئایدۆلۆژى و ناسیونالیستى و تایفەگەرى دویر خستنەوە.

گشت ئەیانە بەس بوى ئەرا داوەتکردن سەرۆک وەیزرەیل ئەردۆغان ئەرا بەشداریکردن لە لووتگەى عەرەبى لە خەرتوم لە ئازار 2006 و دویاخریش ریاز لە ئازار 2007 و دویا ئەوەیش لە سیرتى لیبیا لە ئازار 2010 و لەو لووتکە وەلیا بویم ک لەتى چەن سەرکردەیگ داوتکردن سەرۆک ئیرانى وە خواست زانستن ئەرا ئیجوورە لووتکەیلیگ ئەرا هاوسەنگبوین تورکیا لە ئامادەبوین.

ئەو وەناو وەهار عەربییەوە هات ئەرا لەناوبردن گشت ئەو چشتەیلە ک گویل و ئەردۆغان لە پەیوەندیەیل تورکیا وەل وڵاتەیل عەرەبى و ئیران بنیاتى ناوین، دویاى ئەوەگ ئەنقەرە بویە لایەنیگ سەرەکى و راسەوخۆ لە رویداگ و پیشهاتەیل ئەو وەهار عەرەبییە و واشنتۆن تواست یارمەتى لایەنەیل ئسلامى بیەێد، وە ماناى ئیخوانەیل، وەتایبەت دویاى سەرکەفتنى، لە ساڵەیل وەرجە وەهارەگە، لەبازاڕکردن لایەن ئسلامى وەحزبیگ ئسلامى میانڕەو لە وڵاتیگ علمانى ئەو چەن ساڵ دویاخرە ئسپاتى کرد ک ئەوە نەوى دویاى ئەوەگ  ئیخوان موسلمین پەیمان وە عەرەبى ئەردۆغان دا جوور"سوڵتان و خەلیفەیگ تازە" تەنانەت ئەگەر وەل تایبەتمەندیەیل ناسیونالیزمیگ تازەى عوسمانى بوود ک ئەردۆغان تواسیادەى.

گشت ئەیانە بەس بوى ئەرا ئەوەگ سەرۆک ئەردۆغان گشت ئەگەرەیلى ئەرا تونرکردنەوەى  کۆنترۆڵکردن خوەى لەبان خول وەهار عەرەبى وەتایبەت دویاى ئەوەگ واشنتۆن و پایتەختەیل رۆژئاوا یارمەتیى دان فەرش ئسلامیەیل لەژیر پاى ماڵ ئال سعود و هاوپەیمانەیلى دەربکەید وە مەرجیگ ئال سانى ک ئەوانیش وەهابیین وەگوورەى سیناریۆیل شانۆگەرى ئەمریکا شان وەشان ئەردۆغان عوسمانى میننەوە.

دەسوەرداین راسەوخۆ و ناڕاسەوخۆ ئەردۆغان لە رویداگەیل وەهار عەرەبى لە تونس و دویاى ئەویەش لە مسر و لیبیا و دویاجاریش لە سوریا لەوەختیگ ورەى بەرز بویەوە ک پارت داد و گەشەوەپیداین ئسلامى لە مەغرب هاتە بان کار، راسەوخۆ رویداگەیل و دویاتریش هەواگە لەپشت پەرووشى کەشتییەیل ئەردۆغانەوە تەقییەوە ک لە ئامانجەیلى گلەو نەخوارد ئەرا ناوچەیل عوسمانى فەرمانڕەوایى، تەنانەت دویاى رمیان ئارەزووەیلى لە مسر لەدویاى کودەتاگەى سیسى و دویاى ئەوەیش شکەست ئخوانەیل لە تونس.

یەیش ئاشکراى ئەوە کەێد ک ئەراچە ئەو لە رووژەیل سەرەتاى وەهار عەرەبییەوە وە وەردەوامى باس لە نەخشەى پەیمان نەتەوەیى ساڵ 1920 کردگە و باکوور سوریا و عیراق وەک بەشیگ لە تورکیاى ئیسە دوینێد ودویاى ئەوەگ ئەردۆغان ئومید بەرزى خستە بان ئسلامیەیل ناوچەگە وەگشتى.