ئەردۆغان و ئیسرائیل لە "ئاشتبوينەوە" ئەرا هاوپەیمانی سەربازی؟
بیجگە لە بەرژەوەندییەگان میدیاى تورک و عەرەب و جیهانیەگان، پەیوەندییەیل تورکیا وه‌ل قەوارەی زایۆنیستی پیشکەفتن دراماتیکی وەخوەیەوە دیە ک تویه‌نید تەلئەبیب بکه‌یده هاوپەیمانییگ سەربازیی ستراتیژی ئەنقەرە ک دیارە وه ئاشكرا ئامادەکاری ئه‌را قۆناغیگ كه‌ید، وەزیری خارجیه مەولود چاوشئۆغلۆ لە( 14ى نیسان/ ئبریل) ئاشكرایكرد کە وه زوى سەردان تەلئەبیب كه‌ید وه‌ل وەزیر وەرگری خاڵوسی ئاکار لەجیاتی وەزیر وزە ک بایه‌س بوى وه‌ل وه‌رپرسه‌یل ئیسرائیلی هویردەکاری هەماهەنگی و هاوکاری هاوبەش لە جیوازكردن غازی ئیسرائیلی و قوبرسى و مسرى ئه‌را توركیا و له‌ورایشه‌و ئه‌را ئه‌وروپا.
ئەیە باوەتیگە ک ئویشریەێد پشتگیرى ئەمریکا دیرێد وەک لەبارەى پرووژەى جیوازکردن غاز کوردستان عێراق ئەرا تورکیا و لەورایشەو ئەرا ئەوروپا وە هەماهەنگى هاوبەش تورکیا و ئیسرائیل، یەیش تەنیا لە دو مانگ گوزەیشت سەردانەیل یەک لەشوون یەک ئەرا ئەنقەرە لەلایەن نێچیرڤان بارزانی سەرۆک هەرێم کوردستان و سەرۆکی حکومەت هەرێم لە ئەنقەرە ئاشكرا كەێد و لەتى باس لە دەور تورکیاش کريا لە دروسكردن حکومەت تازەى عێراق
گلەوخواردن ئەرا سەردانەگەى خەلووسی ئاکار وەزیری وەرگری ک پێشبینی کریەێد لە چەن رووژیگ ئایندە ئەنجام بگرێد و دویای سەردانەگەی ئەردۆغان ئەرا تەلئەبیب بکەفیدەوە، بایەسە ئەو ڕێککەفتنە کە زویتر لە ساڵەیل 1995-1996 لە ناونى ئەو دوو حزبە ئمزا کریاگە وەهویر بخەیمنەوە لەو وەختە ک نەکمتین ئیرباکان ئیسلامی سەرۆک وەزیران بوى و وەل تەلئەبیب ڕازی بوى وە مۆدێرنکردن ئێف-5 و ئێف-16 وەل تانکەیل ئێم-60 تورکی وە ملیارەها دۆلار. جى باسە ک تورکیا (2005) بڕیگ تەیارەى بى تەیارەوان ئیسرائیلی سەندگەو لە باشوور ڕۆژهەڵات وڵات و لە باکوور عێراق دژ چەکدارەیل پەکەکە وەکاریان هاوردگە و ڕەزامەندی ئەنقەرە (لە ناوڕاس ساڵ 2011) ی بنگەی ئەمریکا لە باشوور ڕۆژهەڵات نزیک شار مەلەتیا بەشێگ بوى لە هەوڵەیل تورکیا ئەرا پەرەوەپێداین پەیوەندییەیل وەل تەلئەبیب و ئەرک ئى بنگەیش چاودێریکردن جموجویلەیل سەربازی ئێران و ئاگادارکردنەوەی تەلئەبیب بوى لە هەر مووشەکێک ئێرانی کە شایەت وە ئامانج بوود ئەرا ئەوەگ دووم ئاسنین وەرجە چگنى وەناو ئاسمانى ئیسرائیلەوە وەرپەرچیان بەێدەوە.
ئەو تەنگییە لەى چەن ساڵەی دواییە وە سەبەب پەیوەندییەیل تورکیا و ئیسرائیلەوە دروسبویە رێ نەیا ئەنقەرە پەرە وە پەیوەندییە ئابووری و بازرگانییەگانى بیەێد ک شمارەی تۆمارەیلى وەدەسهاوردگە ک وەل تەسریحەیل ئەردۆغان دژ وە ئیسرائیل نەگونجیا، وەلێ وەل ئەو پایەى ناکووکی تورکیا هاوڕاس، چوینکە ئەنقەرە چگنەناو ئیسرائیل ئەرا ئۆکد (ئایار 2010) و چگنەناو چاودێرەگەى ئەرا ناتۆ (ئایار 2016) ڤیتۆ نەکردگە.
ناکۆکییەیل تورکیا لەپەیوەندی وەل تەلئەبیب ک پیکهاتنە لەداخستن فایل کەشتیی مەرمەرە (وەک لەداخستن فایل خاشقچی) هاوشێوەی ئەو فایلەیل سوڵتان عەبدولحەمیدن ک ئویشریەێد فەلەستین نەخستە بان یەهوودیەگان لە وەخیگ ک بەڵگەیل تاریخى وە چەواشەوە ئسپاتى کەن، چەنەها ئاسانکاری ئەرا یەهوودیەیل دابینکریاگە ئەرا کووچکردن وەرەو فەلەستین و سەندن زەوێ و دروسکردن شوون نیشتەجێ لەورا.
جى باسیشە ک ئامانج تورکیا و ئیسرائیل لە سوریا گردەوبوون و ئەنقەرە پشتگیری ئەو تاقمە چەکدارەیلە کردگە ک لە باکوور دژ دیمەشق جەنگ کەن و تەلئەبیب لە باشوور وە پشتیوانی وڵاتەیل ئوردون و کەنداو ئەو کارە کردگە، وەک چوین بارودوخ سەر سنوور وەل تورکیا وە شایەتى حەمەد بن جاسم.
سەردانەگەى چاوشئۆغلۆ و خلووسى ئاکار ک ئامانجج لەلى جیوەجیکردن هاوسەنگى بوى لە پەیوەندیەیل ئەنقەرە وەل تەلئەبیب و دەوڵەتەیل تر ناوچەگە دویاى ئاشتەوبوین وەل ریاز و قاهیرە(سامح شوکرى وەى نزیکەیلە سەردان تورکیا کەێد) ک خوازێد ئەردۆغان تەلئەبیب دویرەو بخەێد لە نیقوسیا و ئەسینا. زویتریش ئەو سێ دەوڵەتە ریککەفتنەیل فرەیگ ئمزا کردن لە هاوکارى سەربازى و ئەمنى و هەواڵگیرى، ئەویش جاروباریگ وە رەزا و پشتگیرى مسریەیل و جارجاریگیش ئیمارات و سعودیە بوێ، لەوەختیگ ک ئەنقرە لە میانەى سەردانەگەى هەوڵ رازیکردن تەلئەبیب دەێد ک ناڕەزایى نەیاشتوود لە فرووشتن تەیارەیل ئێف-35 ئەمریکى وە تورکیا، ئەویش دویاى ریککەفتن تورکیا و ئەمریکا لەبارەى مووشەکەیل ئێس-400 رووسى ک ئەنقەرە سەندەى لە مۆسکۆ وەرجە دو ساڵ وەبى کاراکردنەوەى دویاى جواودانەوەى ئەمریکى.
پەیوەندیەیل تورکى – ئیسرائیلى ک پیشبینى کریەێد گامیگ بەرز بنەێد دواى سەردان ئەردۆغان ئەرا تەلئەبیب، هەردولا هەوڵ پشتگیریى دەن لەگشت بواریگەو، لەوانەیش ئاڵشتوئوڵشت سەردانەیل هەواڵگرى و ئعلامى و ئەکادیمى و پیاوەیل کار تەنانەت وەفدەیل ئاینى لەچوارچیوەى وەناو گفتگوو دیانەتەیل و حزارەیل ک لەلایەن ئیماراتەو پشتگیرى کریەێد، لایەن سێیەم لە حوار و هەماهەنگى، و دویاتریش هاوپەیمانى تورکى – ئیسرائیلى.
یەیش وەسف ئەردۆغان ئەرا ئەو کردەوەى تیرۆریستیە ک گەنجەیل فەلەستینى ئەنجامى دانە تەوزیح کەێد، وەبى ئەوەک بویشێد ماف کوشتن و تاوانکارى ک رووژانە لەلایەن سپاى ئیسرائیل و ئاسایش دژ وە فەلەستینیەیل لەناو مزگفت ئەقسا ئەنجام گرێد.
مادام ئەنقەرە و تەلئەبیب پەیوەندیەیل قایمیگ دیرن لە گشت بوارەیل و لەوانەیش هەواڵگرى و سەربازى، یەیش گفتگوو و هەمانگى تورکیا و ئیسرائیل خوازێد و ئەنجامەیل ئایندەیى پڕ هاوسەنگى لەلى دوینریەێد لە ناوچەگە، وەتایبەت ئەگەر هەوڵەیل هەرێمى و ناودەوڵەتى شکست هاورد لە دویرەوخستن ئیران لە مەرزەیل ئیسرائیل چ لە سوریا و لوبنان یا لەڕێ باب ئەلمەندەب سترایجى وەنسبەت ئەرا تەلئەبیب.
لەیوا دیارە قسەیل بن گۆریۆن دامەزرنەر خوەى وەهویر بارێدەو ک وت، ئیسرائیل هەوەجە وە سێ رئەى هەناسەدان دیرێد ک ئۆکسجین لەلیەو هەناسە بیەێد لە دەورگردە عەرەبی دشمنکارەگەى، ک ئەیش تورکیا و ئەسیوبیا و ئیرانن.
وەل لەدەسداین دەسکەفت یەکەم و دویەمیش لەى دویاخرە جوور کیشەیگ وجوودى دوینرید، چوینکە دەسوەجى قەوارەگەى ناسیەسەوە و هەمیشە پەیوەندى گشتى و نهێنى وەل خوەى پاراستگە، هەرچى دروشمەیل ناکووکى فەرمانڕەواییەگەیە وەک لە پەیوەندیەیل ئەنقەرە وەل حەماس ئاشکارى کریا لەناونى شەو وڕووژیگ لەوەر خاتر هاوپەیمانى تازە.