دو چین و دو جەهان

دەرکردن رینمایەیل ناڕەوا و ناپەروەردەیى خوەرئاوا لەلایەن دەسڵاتدارەیلەوە ک خوەیان وە "پەروەرەیى" ناوبەن، بەڵگەیگ حاشا هەڵنەگرە ک جەهان چیەسە قۆناغیگ جیابوینەوەیگ گلەونەخواردگ.

سەربار گشت ئەو مەنەتیەیلە ک جەهان لەماوەى پەتاى کۆرۆنا تویشى بوى، ئەوەگ لە ئەوروپا سەرەنجکیش بوى، شمارەى مردن وەساڵاچگەیل بوى، ئاسانى قورتاربوینیان و چوینێتى مامڵەکردن وەلیانا.

ئیمە گرنگترین نەخوەشخانەیل دیمنە ک کەسەیل وەتەمەن لە ریڕەوەیلیان گردەو بوون و باس ئەگەرەیل ئامادەکردن قەورەیل وەجەم ئەڕایان کەن، جوور ئەوەگ لە ئنسانیەت جیاوە کریاوین، ئەویش تەنیا لەوەر ئەوەگ لە پایز ژیانن، شایەد وەبى بژیوى ژیان یا دەسمیەتدەر، ک یەیش جیگەى سەرسوڕمەنین نییە لەو کۆمەڵگایەیلە ک خیزانەگە پایەو گرنگى ئنسانى خوەى لەدەسداگە.

یاسا لە کەنەدا و وڵاتەیل تر هاوپیچ کریاگە ئەرا ئى دیمەنە ک ریگە وە کوشتن نەخوەشیگ دریژماوە دەید ئەگەر چارەسەر نەود و ئەو راز بوود دەسوەرداین بکەید ئەرا کووتاییهاوردن وە ژیانى، ک لەبان ئەوانە جیوەجی کریەید ک وە نەخوەشى دەروینى وەسف کریەن، ئى قسەیشە پیکهاتگە لە لاوردن هەر ئایەمیگ ک لەوەر هووکاریگ یا مەسەلەیگ تر وە بار گرانى لەبان ئەواکان تر دانریەید.

یەیش سەدمەیگ فرە بوى ئەرا مەردم کۆمەڵگایەیل، ک لەبان ریزگرتن و وەپیزانین گەورایەیل و گرنگیداین وە نەخوەشەیل بەرزکریانەسەوە، چوینکە ئەیە بەشیگ بنەڕەتییە لە کردەوەیل خاس، ک تەواوکەر باوەڕ وە خودا فرە وە تواناسە و لەگشت ئایینەیل یەکتاپەرستەیل وە تەواوکەرى دانریەید.

وەگوورەى رەوشت گشتى و میراتیش، باوەڕ وە خودا هەوەجە وە گرنگیداین وە دایگ و باوگ و کەسەیل وەتەمەن دیرید و واز لە وەرپرسیارێت وەرانوەر نەخوەشەیل نارید، وەبى گووشداین وەو قوربانیەیلە ک لەوەر خاترى دریانە.

وەل ئەوەیشا، هەر مەوقەى لەو کارەساتە رەسیمنەوە ک کۆمەڵگاى خوەرئاوایى تویش کردگە و هەولا دایمنە تەوزیحکردن ئەرایان بوینیمنەوە، ئیمە تویش کارەساتیگ بویمن ک ئەرا گشت کۆمەڵگاى ئنسانى مەترسیادارترە و لەیەکەوداین و تەوزیحداینى قورسترە، ئەویش وە ئامانجگرتن گرووپیگ تر لاواز و بى دەسمیەت، ک مناڵەیلن، ئەوە خاس زانریەید ک مناڵەیل و وەساڵاچگەیل کزترین پەیوەندیین لە هەر کۆمەڵگایگ، و گرنگیداین و چەودیرییان پەیمانەیگ راسەقینەى شارستانیەت و ئنسانییەتە.

گەوراترین کارەسات پیکهاتگە لە پیشکەشکردن ماددەى جسنى لىیەن میدیایەیل خوەرئاوایى، دامەزریاگەیل پەروەردەیى، ریکخریاگ تەندروستى ئەمرکى، نەتەوەیل یەکگرتگ و ریکخریاگ تەندروستى جەهانى (WHO) ئەرا مناڵەیل خوار تەمەن 12 ساڵان.

یەیش وەل ئاڵشتبوین یاسایەیل گونجیەید، چوینکە ئەو مناڵەیلە تویەنن رەگەز خوەیان ئاڵشت بکەن، و ئەگەر خیزانەیل کوچبەر یا موسڵمانەیل ناڕازى بوون وەرانوەر ئەو رەفتارەیلە، ئەوە پۆلیس مناڵەیلیان وە هیز چەک لە خیزانەیلیان دویرەو خەید و ئەرا هەتاهەتایى لەلیان بیبەشى کەید.

دەرکردن رینمایەیل ناڕەوا و ناپەروەردەیى خوەرئاوا لەلایەن دەسڵاتدارەیلەوە ک خوەیان وە "پەروەرەیى" ناوبەن، بەڵگەیگ حاشا هەڵنەگرە ک جەهان چیەسە قۆناغیگ جیابوینەوەیگ گلەونەخواردگ.

هەر لەوەر ئەوەیش کۆمەڵگەى ئاسیایى و ئەفریقى و ئەمریکاى لاتین وەهویچ شیوەیگ نیەتویەنن ئى کارەیل مەترسیدار حکومەت و ریکخریاگەیل خوەرئاواییە قەبول بکەن ک تەنیا نوێنەرایەتى بەرژەوەندیەیل ماددى کەن، وە پاشیلکردن ئنسانیە و گەورایى و مافەیل ژیانیگ ئاسایى.