ئایا وتەی "جواودانەوە لە شوون و وەخت گونجياگ" وە ڕاسی شكستهاورد؟

هيز کۆماندۆ دەریایی پاسداران ئيران دوو تانکەر نەفت یۆنانی دەستگیر کرد کە ئيوارەی ڕووژ جومعه لە ئاو کەنداو نزیک کەناراوەيل ئيران هاتوچوو كرديان، ئەویش لە تووڵەى دەسوەسەرگرتن تانکەریگ نەفت ئیران وە داواکاریى ئەمریکا ک دو چشت سەرەکى لەلى رەنگەو دەێد.

سەرەتا ئیران پەیامیگ وەهیز ئەرا هەردوگ هاوپەیمانەگەى یۆنان و ئەمریکا و یەکێتى ئەوروپا کلکەێد ک وە جووریگ و دەسوەجى جواو هەر دەسدریژییگ دەێدەوە ک تانکەرەیلى لە ئاو ناودەوڵەتى و لەناو یا دەیشت خاکەگەى بکەێدە ئامانج، دویەمیش دانیشتن ئەتۆمیی ناونى ئیران و ئەمریکا و وڵاتەیل تر ئەوروپا لە ڤییەنا(فەرەنسا و بریتانیا)ویران بوى و تەنیا بەیاننامەیگ شکەست فەرمیى لەلى مەندەوە.

***

وەگەمەیگەوە، یۆنان ک یەکەم لایەن بوى لە دەسدریژى و دەسوەسەرگرتن تانکەر نەفت ئیرانى پێگاس و 19 کەشتیوانى رووسى لەسەر دەسەى دەسوەسەرگرتن دو تانکەرەگەى ئیران ک نزیکەى 2 ملیۆن بەرمیل نەفت عیراقى هەڵگرتوێد، وە کردەوەى چەتەگەرى و پاشیلکردن یاساى ناودەوڵەتى تاریف کرد، وەلێ دەسوەسەرگرتن ئەو تانکەر نەفتی ئیرانە لە ئاوەیل ناودەوڵەتى وە داواکارى ئەمریکا وە کاریگ یاسایى و ڕەوا زانست ک هویچ پەیوەندییگ وە قەرسەنەوە نەیرید، ک یەیش نک دەسدریژى و درووکردن و نیفاقە ک بایەسە حەد ئەراى دابنریەێد.

پاسەوان شۆڕش ئیرانى ک تەیارەیل کۆپتەرى کلکرد ئەرا نیشتنەوە لەبان ئەو کەشتى نەفتهەڵگرە و کۆنرۆڵکردنیان و جیوازکردن تاقمەگەى ئەرا ماڵ میواندارى و چەسپانن ئیقامەى ناچارى لەبانیان هەڕەشە لە دەسوەسەرگرتن تانکەرەیل تر کرد، وەهەمان شیواز، ک 17 جیوازکەر یۆنانى شمارد لە ئاوەیل کەنداو ک باس لەوەیش کریاگە ئەوانەیش شایەد دەسوەسەر بکریەن لە هەر وەختیگ ک ئەگەر هات و تانکەرەیل ئیران روێ وەڕوێ رفانن بوونەوە.

ئەو مەسەلە ک جى سەرسوڕمەنینە لەلاى ئیمە وەلاى کەمەوە، ئەوەسە یۆنان ک کەشتیى دەریایى دیرێد و شایەتد گەوراتر بوود لەئاست جەهانى ئیران نەناسێد و تاریخە پڕ لە جواودانەوەى تووڵەکردنەوەى گورج ئەرا هەر دەسدریژییگ ئەرا بان تەنکەرەیل جیوازکەرى یا پەزانن ئاسمانەیل و ئاوەیل هەرێمیى وەشیوەیگ نایاسایى نەزانێد.

لەساڵ 2019 ئیران دو تانکەر بریتانى ئەرا جواودانەوەى دەسوەسەرگرتن تانکەریگى لەلایەن بەلەمەیل دەریایى بریتانییەوە لە تەنگ جەبەل تارق دەسوەسەر کرد لەڕیگەى وەرەو سوریا، لەساڵ 2020یش بەلەمەیل دەریایى ئیرانى ڕى لە تانکەرەیگ جیوازکەر نەفت کۆریاى باشوور گرت وەل بارەگەى، ئەوەیش لەوەر ئەوەگ حکومەتەگەى نزیکەى 7 ملیار دۆلار لە داهاتەیل نەفتى ئیران سڕکرد لەوەر پابەندبوین وە سزایەیل نایاسایى ئەمریکى. لەوەیش خەتەرتر تەیارەیل بى تەیارەوان ک پیشبینى کریەێد ئیرانییە یا سەر وە "ئەنساروڵڵاى یەمەن"یە، پەلامار کەشتییگ بارکریاێ ئسرایلى دان لە ئاوەیل کەنداو عومان و دو بریتانى لە تاقمەگەى کوشتن، ئەویش لە تووڵەکردنەوەى دەسدریژیەیل ئسرائیل ئەرا بان کەشتى و تانکەرەیلى لە ناوچەگە، هەر یەک لە بریتانیا و ئەمریکا و ئسرائیل هەڕەشەى جواودانەوەى وەجەم تووڵەسەندنەوەى کردن و تا ئى سەعاتیشە ئەو جواودانەوە ئەنجام نەگرتگە و هویچ تانکەریگ ئیران تویش پەلامار ئسرائیلى ناتگە.

لە شیعرەگە قەسیدەیگ تر زیاى کەیم ئەرادان نەک تەنیا رستەیگ، هەناى ک ئویشیم وەرگریەیل مووشەکى زەمینى ئیرانى گرانترین و پیشکەفتگترین تەیارەیل بى تەیارەوانیگ لە چەک ئاسمانى ئەمریکى (گلۆبال هۆک) لە مانگ حزەیران(یۆنیۆ)ساڵ 2019 خستە خوار هەناى ک نزیکەو بوى لە ئاسمان ئیرانى لە نزیک تەنگ هورمز وە بەرزایى 20 کیلۆمەتر، و دەسوەسەر ویرانەگەیشى گیریا وەل شمارەیگ حاسبە و کامیراى سیخوڕى فرە پیشکەفتگ ک لەتى ئامادە کریاوێن، جوور ئەوەگ بنگەى "عەین ئەسەد" ئەمریکى لە خوەرئاواى عیراق وە چەن مووشەکیگ لە جواودانەوەیگ سەرەتایى لە تووڵەى تیرۆرکردن لیوا قاسم سولەیمانى و ئەبو مەهدى موهەندس هاوڕیى کریا ئامانج و لەتى 100 سەرباز ئەمریکى زەخمدار بوین و حکومەت ئەمریکى ئاشکراى شمارەى کوشیاگەیلى تائیسەیش ئاشکرا نەکرد، و هەناى ئویشیم ک ئەیە جواویگ سەرەتایى بوی، ئەوە ئیمە ئشارەت وە لێدوانەیل ئیرانى کەیم ک جەخت لە تووڵەکردنەوەى راسەقینە کەێد وەگوورەى پایەى شەهید سولەیمانى و تەنانەت هەرچەنى ک لەوەخت گفتگووەیل نەوەوى لە ڤییەنا لە چوارچیوەى خواستەیل ئەمریکا بوى ک ئیران واز بارێد لە تووڵەکردنەوەى ئایندە، چوینکە خاس زانێد قەوارەی گەورایى چەنیگە.

***

جواودانەوەى چەوەڕیکریاگ و پیشبینیکریاگ ئیرانى، شایەد لە فلستین داگیرکریاگ بوود، یا لە ناوچەى کەنداو، ئەویش لەوەر تووڵەکردنەوە لە ئسرائیل لەبارەى تیرۆرکردن عەقید حەسەن سەیاد خودایى لە پاسەوان شۆڕش لەوەردەم ماڵەگەى لە تەهران، وەل ئەوەیشا تەیارەیلیگ بى تەیارەوان کلکرد ئەرا بان بنگەیگ سەربازى ئیرانى و بویە هووکار شەهیدبوین ئەندازیاریگ لەتى.

لەى رووژەیلە گشت باڵیۆزخانەیل ئسرائیلى لە جەهان لە حاڵەتیگ ترس و نیگەرانى ژیەن و لەژیر پاسەوانى فرەیگ، چوینکە پیشبینى بۆردمانکردنیان کەن، ئمجا ئەوەگ بنگەى"مۆساد" ئسرائیلى لە هەولێر بۆردومان بکەێد، مەحاڵە ک پەشیمانەوە بوود لە بۆردمانکردن سەفارەتیگ یا ئامانجیگ ئەمنى و هەواڵگرى لە هەر شوونیگ لە جەهان.

سەید حەسەن نەسڕوڵڵا ئەمیدار گشتى "حزبوڵڵا" لە وتارەگەى وەبوونەى رووژ جەهانى قودس لە دویایین جومعەى مانگ رەمەزان موبارەک وت: محوەر مقاومە و ئیران وەتایبەت، جواو هەر دوشمنکارییگ ئەرا بانى لە سوریا یا شوون تر دەێدەوە، نەزەریەى جواودانەوەیش لە شوون و وەخت گونجیاگ نەمەند وەبى هاتنەوە و دەسوەسەرگرتن دو کەشتییە یۆنانیەگەیش چشت ئەڵڵاجەویگ نیە وەى گورجییە و ئەیە سەرەتایى جیوەجیکردن پرووسەیگە ئەرا ئى هەڕەشە و هەر وەو خاتریشەسە جواودانەوە وە دویر نیەزانیم وەشیوەگ قایمتر لە لە رووژەیل و هەفتەیلیگ کەم ئایندە .. و رووژگار زانێد.