لەبان مەرز ئوردن و سوریا چە روێ دەید؟

راپۆرتەیل سەربازى ک لە واشنتۆن بڵاوکریانەسەوە، ئشارەت وە ئەوە کەن ک پینتاگۆن هیز زیاتر لە ینگەیل خوەى لە خوەرهەڵات فورات جیگیر کردگە، ئەویش جوور پیشبینییگ ئەرا ئەوەگ ناوى ناوید پەلامار مقاومەى ناوخوەیى، یەیش وەل زیایبوین شمارەى پەلامارەیل ئەرا بان شوونەیل ئەمریکى.

دەمەو شەوەکى 16 حزەیران/ یۆنیۆ ئى مانگە، و لە بەیاننامەیگ لەلایەن فەرماندەیى گشتى هیزەیل چەکدار ئوردنى "سوپاى عەرەبى"، قسەکەر فەرمى ئاشکراى خستنەخوارەوەى تەیارەیگ بى تەیارەوان کرد لە سوریاوە هاتوید و پەرچە چەکەیلیگ هەڵگرتوید لە ناوچەى سەربازى باکوور خوەرهەڵات.

زویتر سوپا وەرجە سێ رووژ ئاشکراى خستنەخوارەوەى تەیارەیگ تر بى تەیارەوان کرد ک ماددەیل هوشبەر هەڵگرتوید، و لە 25 شوبات/ فبرایەر ئمساڵیش ئاشکراى خستنەخوارەوەى تەیارەیگ تر کریا ک بۆمب دەسى و تفەتگ هەڵگرتوید.

دیارە مەسەلەگە رۆتینییە، گشت ناوچەیل مەرزى لە جەهان پرووسەیل قاچاخى وەخوەیانەوە دوینن، و پرووسەى وەقاچاخبرنیش لەبان مەرزەیل باکوور ئوردنیش لە سەرەتاى جەنگ لەبان سوریا روێ لە زیایبوین کرد دویاى نەمەندن دەسڵات دەوڵەت سوورى لەبان ئەو مەرزەیلە.

دەسڵاتەیل ئوردنى ئەو مەرزەیلە ئەرا وەپیاچگن چەکدارەیل و چەک وەکار هاوردوید ئەرا ریکخریاگەیل تیرۆریستى وە هاوکارى وەل هیزەیل ناودەوڵەتى و هەرێمى، هەمان ئەو کەسەیلە ک وە قاچاخ بریان لەڕیگەى مەرزەوە، روێ لە کار وەقاچاخبردن کردن، و سوود لە شارەزابوینیان لە ریگەگە وەرگرتن و هووکارەیل هامشووکردن لەڕیگەى خاڵەیل سەربازی.

وەلێ دەسڵاتەیل ئوردنى مەسەلەى تەیارەیل بى تەیارەوان لەبان مەرزەیل باکوور نەخەستەڕوێ لە ریڕەو هەوڵەیلى ئەرا وەرنگاربوینەوەى وەقاچاخبرن، ک بایەسە وەرپرسیارێتى ئى مەسەلە هەڵبگرید لەڕوێ ناوەڕووک سیاسى ئاشکرایگ و نەشاریەیدەوە لە چەودیریکردن پیشهاتەیل ک رویدا لەبان ئەو مەرزەیلە لە سەرەتاى جەنگ لەبان سوریا.

لە قوناغیگ پیشوەختیگ لە قەیران، مەرزەیل ئوردن و سوریا بوینە گوزەرگایگ ئەرا چەک و چەکدارەیل، و دەسڵاتەیل ئوردنى پەیوەندیەیل  نزیکایەتى لەبان هەردوگ دیم ئستغلال کردن ئەرا وەسەربازکردن شمارەیگ لە هاووڵاتیەیل سوورى ک لەو وەختەیلە ناو نریان "سوپاى ئازاد"، ک وەشیوەیگ ئاشکرا جموجویل کردیاد لە شارەیل باکوور ئوردنى، و لەریگەى ئەوە مەرزەیلە، هەڵمەتەیلیگ ریکخریاگ سەربازى دژ وە سوپاى عەرەبى سوورى ئەنجام گرتیاد لەژیر ناونیشان "گەردەلویل باشوور، وە شمارەیل جیاجیاى.

دویاى واین ریکخریاگەیل تیرۆریستى و هاتنەوەى سوپاى سوورى ئەرا بان هیز و تواناى خوەى لە دەروازەى نسەیب، کردنەوەى مەرزەیل ناونى هەردوگ وڵات دویاخریان ئەویش لەوەر مەرجەیل ئوردنى – ئسرائیلى هاوبەش ئەرا ریگریکردن لە ریکخریاگەیل سەر وە ئیران لە رەسین ئەرا مەرزەیل باشوور، و مەبەس لەلى بیگومان حزبوڵڵاس.

دویاى ریککەفتنەیل ئاشتەوایى ک روسیا گرتەى خوەى، مەرزەیل وە مقەیەتییەوە کریانەوە، وەلێ شاى ئوردن عەبدوڵلاى دویەم لە دیمانەیگ وەل ویستگەى "CNN" لە تەممووز/ يۆليۆ 2021 ئاشکراى ئەوە کرد ک وڵاتەگەى دژ پەلاماریگ وسیاگە تەیارەى دەسکرد ئیرانى و هیزەیل ئوردنى مامڵە وەل مەسەلەگە کردنە.

شاى ئوردن مەترسیەیلى نەشارەدەوە لە ئەگەرەیل وەپەرچدانەوەى سوریا و هاوپەیمانەیلى وەرانوەر دەسدریژیەیل ئسرائیلى، و وت: ئەگەر مووشەکیگ ئاراستەکریاگ ئەرا ئسرائیل لە ریڕەو خوەى دەرچى ئەوە رەسیدە ئوردن، هەر لەوەر ئەوەیش مەترسى ئى کارە دیریم.

ئى رویداگ تاریخیە، شایەد وە چەواشەى وەرەونواچگن پەیوەندیەیل عەرەبى – سوورى دژایەتى بکریەید و شایەد کەسانیگ جوور هەڵدانەوەى گوزەیشتە تەماشاى بکەن ک بایەسە وەلا بخریەید، وەلێ رویداگەیل لە تاریخ نیەوسیەن، بەڵکوو وەشیوەیگ نائارامکەر گەشە کەن.

لە هەواڵیگ وە گورجى گوزەر کرد، قسەکەر هیز ئاسمانى ئەمریکا وت: ک وڵاتەگەى هەڵگرەیل تەیارەى ئێف 22 شەبەح سەر وە سرب جەنگى 94 لە بنگەى ئاسمانى موەفەق ئەلسەلەتى لە باکوور ئوردن جیگیر کردگە.

وەل ئەوەیشا وەرپرسیک ئەمریکى ئى جیگرکردنە وە مەهانەیگ ناوبرد جوور خواست ئەرا وەرنگاروبوینەوەى هەر ناڕەحەتکردنیگ تەیارەیل جەنگیى رووسى لە سوریا.

دیارە مەسەلەگە رۆتینیە لەساى ریککەفتن ئەمنى سەربازیى لەناونى ئوردن و ولایەتەیل یەکگرتگ، لەوەختیگ ئەگەر ئەو وەرپرس ئەمریکیە ئامانج لەلى ئاشکرا نەکردیاد وە دقەتەوە، شایەد بویادە جیگەى نیگەرانى.