کاراکتەرەیل سەرەتایى قەیران سودان

ئەرا رەسینەوە لە بارودوخ ئەوەگ ئیسە لە سودان روێ دەید، بایەسە پەیوەس بوود وەو قەیران گشتگیرە ک سیستەم سیاسى سودان لەسەرەتاى نیمەى دویەم پەنجایەیل سەدەى وەرینەوە تائیسە وە دەسیەوە ناڵنید.

ئاسانە ئەرا هەر چەودیریگ بارودوخ سودان چەودیرى و مراجعەتکردن ریڕەو ئەو ناکووکییە بکەید ک ماوەى فرەیگە لەناونى سەرکردایەتى سوپاى سودان ک نوێنەرایەتى کریەید لەلایەن جەنراڵ عەبدولەفتاح بورهان لەلایگەوە و سەرکردایەتى هیزەیل پشتیوانى گورج ک نوێنەرایەتى کریەید لەلایەن جەنراڵ محەمەد حەمدان دقلۆ"حێمیدتى" لە لایگ ترەوە.

وەل ئەوەیشا، هویچ کەس نەتویەنست پیشبینى ئەوە بکەید ک ئى جیاوازیەیلە تا ئەو رادە جەنگیگ چەکدارى و مەترسیدار لەناونى هەردوگ لایەن بەرزەو بوود، جوور ئەوەگ لە 15ى نیسان گوزەیشت شایەتى ئەڕاى دایم، ک نەک تەنیا بوودە هووکار جەنگیگ ناوخوەیى تەواو، بەڵکوو بوددە هووکار لەتلەتبوین خود سودان و ئاژاوە و ناسەقامگیرى لە گشت ناوچەگە.

ئەرا رەسینەوە لە بارودوخ ئەوەگ ئیسە لە سودان روێ دەید، بایەسە پەیوەس بوود وەو قەیران گشتگیرە ک سیستەم سیاسى سودان لەسەرەتاى نیمەى دویەم پەنجایەیل سەدەى وەرینەوە تائیسە وە دەسیەوە ناڵنید، ک یەیش قەیرانیگ سێ بنەماییە:

1- بنەمایگى پەیوەندیدارە وە ململانى تاریخى تونیگ لەناونى سوپاى سودان لەلایگ و گشت پیکهاتەیل کۆمەڵگاى مەدەنى و حزبەیل سیاسى لەلایگ ترەوە. ئاشکراس ک ژیان سیاسى لە سودان تایبەتمەندە، لەدویاى سەروەخوەیى سودان لە مسر لە 1956 تائیسە، ژیان سیاسى لە سودان وە ناکووکییگ تیەڵ لەناونى هەردوگ حزب ناسریاگە، ک لە زنجیرەیگ کودەتاى سەربازى وەدیهاتگە ک لە وەرانوەریش بویەسە هووکار شۆرش مللەت.

2- بنەماى دویەم پەیوەسە وە مڵملانى سەخت لەناو خود دامەزریاگەیل کۆمەڵگاى مەىدەنى سودان، سەربار زینگى و هوشیارى سیاسى گەوراى مللەت سودان.

3- بنەماى سێیەم پەیوەندى دیردید وە سروشت دامەزریاگەیل سەربازى سودانەوەو مەیل ئینستیوتى دەسوەرداین کاروبار سیاسى، یەیش وە هووکار چەن فاکتەریگەوە، لەوانە:

أ- بڵاوبوینوەەى فکرەو ئایدۆلۆژیاى سیاسى لەناو کادر و سەرکردەیلى، ک وەربەشیگ بوى و ریگرى کرد لەوەگ سوپاى سودان بوودە سوپایگ پیشەیى.

ب- ناتوانایى ئەرا ئەوەگ بوود تیکەڵگەیگ کۆمەڵایەتى ئەرا یتەوکردن فرکەى هاووڵاتیبوین لەناو ئەوانەگ بەشداردن لەو فکرە و ئەرا هەڵوەشانەوەى ئەو جیاوازیەیلە ک لەئەنجام فرەجوورى نەژادى و ئایینى و تایفى دروس کریانە ک کۆمەڵگاى سودانى تایبەتمەند کەید.

ج- چگنەناو جوور لایەنیگ لە وازى ململانى لەبان سامان و سەروەت لەڕێگەى بەشداریکردن لە چالاکیەیل جیاجیاى ئابورى، ک یارمەتیدەر بوى ئەرا سەرهەڵداین بەرژەوەندیەیل خودى ک وەرەو بەشداریکردن هەمیشەیى لە کار سیاسى پاڵ نەید.

هەر لەوەر ئەوەیش بایەسە جەهان عەرەبى گشت هەوڵیگ بیەید ئەرا دوینستنەوەى چارەسەریگ عەرەبى ئەرا ئى قەیرانەو وەگشت ریگەیگەوە کار بکەید ئەرا ریگەگرتن لە وەناودەوڵەتیبوین خوەى، ئەگەرنا، ئەوە فرە چشت لەدەس دەید. پرسیارەگەیش ئەوەسە ئایا ئەو تویەنید؟