بێوەژنەكان تەنیا دەمێننەوە
''كاتێك لە فەرمانگەیەك داوای ناسنامەم لێدەكەن، دڵم لەسەر هەزار لێدەدات، جارێك فەرمانبەرەكە كە بینیی نوسراوە (تەڵاقدراو) ناسنامەكەی دامەوە لەگەڵ كاغەزێكی بچكۆڵە كە ژمارەی مۆبایلی خۆیی لەسەر نوسیبوو''. ئەمە قسەی بێوەژنێكی گەنجە.
دەیان نموونەی وەك ئەم فەرمانبەرە ڕۆژانە یەخەی بێوەژنەكان دەگرێت و دەیانخاتە بەردەم ئەو حوكمە ناشرینەی كە كۆمەڵگە داویەتی و دەیدات لەسەر بێوەژنەكان.
لە ماوەی پێشوودا، مشتومڕێكی زۆر لەسەر وشەی بێوەژن دروست ببوو، ئەمەش لە دوای ئەو هەوڵانەی كە لە لایەن ڕێكخراوێكی مەدەنییەوە دەدرا بۆ گۆڕینی وشەی بێوەژن بۆ بێهاوژین.
من نامەوێت بچمەوە سەر ئەو باس وخواسانەی لەو كاتەدا لەسەر ئەم دوو چەمكە كرا، كە زۆربەی گرفت و باسەكە مەسەلەی زمانە و لە دەرەوەی كار و شارەزایی منە، ئەوەی من دەمەوێت باسی بكەم ڕەهەندە كۆمەڵایەتییەكەی وشەی بێوەژنە.
وشەی بێوەژن وەك تانەیەكی سێكسی، وەك جنێوێكی كۆمەڵایەتی، وەك ئاماژەیەك بۆ سوێبوونەوە بۆ پیاو، وەك تاكباڵی و ئیحتیاج بوون، لە هەموویشی خراپتر، بێساحێبی وەك دەرگایەكی كراوە و ماڵێكی بەجێهێڵراو، كە كۆمەڵگە بە چاوی تەماع و سووك لێی دەڕوانێت. ئەگەر بگەڕێینەوە بۆ مێژووی كۆمەڵگەی خۆمان و بپرسین: بێوەژنەكان كێن؟
دەتوانین بڵێین، مێژووی كورد پڕاو پڕە لە جەنگ و كوشتار، بە شێوەیەكی نیمچە بەردەوام كورد لە دۆخی بەرگریدا بووە و پیاوەكان قوربانیی یەكەمی ئەم كوشتار و جەنگانە بوون و لە هەمانكاتیشدا هەر ئەوان زۆربەی هێزی كاریان پێكهێناوە و ژنەكان زیاتر بە كاروباری ماڵەوە و منداڵ بەخێوكردنەوە سەرقاڵ بوون.
لە هەموو جەنگەكان، پیاوە گەنجەكان شەهید دەبوون و ژن و منداڵەكانیشیان لە دوای خۆیان جێهێشتوە.
بەو پێیەی كە تا ئێستاش لەم كۆمەڵگەیەدا تەڵاقدان بە ئاسایی و ئاسانی وەرناگیرێت، بۆیە دەبێت زۆرترین ژمارەی بێوەژنەكان، ژنە شەهید بووبن، نەك تەڵاقدراو.
كەواتە باوترین وێنەی بێوەژن، ئەو ژنە گەنجەیە، كە چەند منداڵێكی هەبووە و مێردەكەی لەدەستداوە.
لێرەوە دەتوانین لە جیاتی ئەوەی لە دۆخی بێوەژنەكان ورد ببینەوە، بە چاوێكی ڕەخنەگرانە و ئازایانە دان بەوەدا بنێین، كە ئەو گرفتەی وشەی بێوەژن هەیەتی، دەگەڕێتەوە بۆ لایەنێكی بێڕەوشتی ناو خەڵك و كۆمەڵگە، ئەوەی لەم هاوكێشەیەدا نائاساییە، بێوەژنەكە نییە، بەڵكوو ئەو كۆمەڵگەیەیە، كە بە چاوێكی ناشایستە تەماشای ژنی قارەمانە شەهیدەكانی خۆیی كردوە، كە لە پێناو وڵاتدا شەهید بوون.
هەر لە خاوەن ماڵەوە تەماعی تێكردوە، تا دراوسێ و سەوزەفرۆش و گۆشتفرۆش و مامۆستای منداڵەكانی و ... هتد، ژنەكانیش بە گشتی كەوتوونەتە دژایەتیكردنی و وەك ئەوە سەیریان كردوە، كە لە كەمیندایە بۆ مێردەكانیان.
بێوەژنەكان تەنیا دەمێننەوە!
لەم سەردەمی پێشكەوتن و تەكنەلۆژیایەدا و كاتێك ژنانی ئازا و ئازاد دەركەوتوون و دەتوانن بڕیاری گەورە لەسەر ژیانی خۆیان و منداڵەكانیان بدەن و دەنگ و هەڵوێستی باڵا وەربگرن، ئیتر بەو وێنە كۆنە ناشرینە هەرزانە، ڕازی نابن و زۆربەی جار بە توڕەیی بەرانبەری دەوەستنەوە و ڕەفز دەكەن، كە ئەوان ئەو بێوەژنە بن، كە لە بەند و گۆرانی فۆلكلۆری بە دەستی دوو و بەكارهاتوو ناودەبرێن.
لە وڵاتانی ڕۆژئاوادا، چەمكی (سنگڵ مام) بەكاردەهێنرێت، بۆ دایكە تاك باڵەكان، كە بە تەنیا منداڵەكانیان بەخێو دەكەن، ئەم ناوە پڕە لە ڕێزگرتن و ئەم ژنانە بە تەقدیرەوە تەماشا دەكرێن.
لە كاتێكدا كە زۆرینەی دانیشتوانی ئەم كۆمەڵگەیە موسوڵمانن و ئایینی ئیسلام بە بایەخەوە باس لە بێوەژن دەكات و خەڵكیش بە گشتی خۆیان بە پابەند دەزانن، كەچی ئەوەندەی وشەی بێوەژن لە هزری كۆمەڵگەدا نیشانەیەكە بۆ ئەوەی ئەو ئافرەتە (كراوەیە)، ئەوەندە نیشانەیەك نییە بۆ دۆخە كۆمەڵایەتیەكەی.
گرفتی وشەی بێوەژن لە خودی وشەكە و ماناكەیدا نییە، بەڵكوو لەو شوێنەدایە كە كۆمەڵگە بەكاری دەهێنێت.
بەداخەوە، كاتێك ناوی بێوەژن دێت، دوو وێنە دەكەوێتە بەرچاو، یان ژنێكی سەرەڕۆ و بەرەڵا، یانیش بێدەستەڵات و سواڵكەر.
لە هەردوو حاڵەتەكەشدا، ژمارەیەكی بێشومار لە پیاوەكان وەك گورگ بۆی ڕاوەستاون و لەوان زیاتریش ژنەكان كە زیاتر لەناو كۆمەڵگەدا بیانخەنە بەر هێرش و تانە و تەشەر،
هەر بۆیەش بێوەژنەكان كاتێك ئەو وشەیە ڕەتدەكەنەوە، بۆ بەرگریكردنە لە خۆیان بەرانبەر مانایەك، كە وەك كراسێكی بێبەها لە هەبوونیان جەڕیوە و بە كەڵكیان نایەت.