وەسوەسەی "تەلئەبیب" ئەرا ئاساییکردنەوە وەل لیبیا لەیوا کەید وە هەڵە هساو بکەید

ئەیە یەکەمجار نییە ک قەوارەى داگیرکەر بانگەشەى ئەوە کەید ک گردبوینەوە وەل وەرپرسەیل لیبیا ئەنجام داگە، تەنانەت ئەگەر ئەنجام و کاردانەوەیلى ئیجارەیانیشە جیواز بوود لە چەو دانیشتنەیل وەرین.

لە یەکیگ لە گرنگترین ئشارەتەیل داڕمیان قەوارەى داگیرکەر و بى ئازبوین توانایەیلى و هساوەیل هەڵەى وەتایبەت لە ناوەڕووگ پەرەسەندن قەیران ناوخوەیى، وەزارەت خارجیەى قەوارەى داگیرکەر کەفتە خراوترین مەزەنەکردنەیلى، مەوقەى ک لە 27 ئاب دانیشتنیگ نهێنى ئاشکراکرد ک لەناونى وەزیر خارجیەى قەوارەى داگیرکەر ئیلى کۆهین وەل هاوتا لیبیەگەى نەجلا ئەلمەنگۆش لە رۆماى پایتەخت ئیتالیا سازکریا، ک وە یەکەم دانیشتنیگ لەو جوورە تاریفى کرد.

وەگوورەى  بەیاننامەى وەزارەت خارجیەى قەوارەى داگیرکەر، کۆهین وت: قشە وەل وەزیر خارجیەى لیبیا کردمە سەبارەت وە تواناى گەورەى پەیوەندیەیل ناونى هەردوگ وڵات، هەرلەیوا گرنگى مقەیتیکردن میرات یەهوودیەیل لیبیا، لەوانەیش تازەکردنەوەى مەنیسەیل و قەورسانەیل یەهوودى لەو وڵاتە، و ئشارەت وە ئەوەیش دا ک دانیشتن تایخى وەل ئەلمەنگۆش گام یەکەمە لە پەیوەندیەیل ناونى ئسرائیل و لیبیا.

ئەیە یەکەمجار نییە ک قەوارەى داگیرکەر بانگەشەى ئەوە کەید ک گردبوینەوە وەل وەرپرسەیل لیبیا ئەنجام داگە، تەنانەت ئەگەر ئەنجام و کاردانەوەیلى ئیجارەیانیشە جیواز بوود لە چەو دانیشتنەیل وەرین، لە 14ى تەشرین دویەم 2021، رووژنامەى "مەعاریف" ئەو پەیوەندیەیلە ئاشکراى کرد ک لە چوارچیوەى قمەى ناودەوڵەتى تایبەت وە کیشەیل لیبیا لە پاریس روویدان، وەل هەوڵداین ئەرا پەیجووریکردن لە دامەزرانن پەیوەندیەیل دبلۆماسى لەناونى قەوارەى داگیرکەر و لیبیا.

رووژنامە ئسرائیلیەگە بانگەشەى ئەوە کردگە ک لە پاریس دانیشتنیگ وەل عەبدولحەمید ئەلدەبەیبە سەرۆک وەزیرەیل لیبیا ئەنجام داگە و سەبارەت وە ئاساییکردنەوەى ئەو وڵاتەگە وتگە ک "دویاتر ئى باوەتە باس کریەید". ئەلدەبەیبە لەو وەختە ئەو باوەتە رەت نەکردەسەوە و شایەد ئەوەیش یەکیگ بویە لەو هووکارەیلە ک هان داگیرکەر داگە ئەرا ئەوەگ لە بانگەشەیلى دوویرەو بکەفید.

لە 12ى یەک 2022، ئەلدەبەیبە لە  لێدوان کورتیگ ئەرا حکومەت لیبیا روایەت ئەو دەنگدووەیل سەبارەت وە دیدارەگەى وەل وەرپرسەیل ئسرائیلى لە ئوردن رەتکردەوە، یەیش لە جواو ئەوەگ لەلایەن کەناڵ "ئەلعەرەبى ئەلحەدەس" سعودییەوە بڵاوکریاوە و میدیایەیل ئسرائیلى خستنەى وەرباس و بڵاویەو کردنەوە ک ئەلدەبەیبە وەل سەرۆک مۆساد دەیفید بارنیا لە عەممان باس ئاساییکردنەوەى پەیوەندیەیل ناونى لیبیا و ئسرائیل کردگە.

ئیدعاى ئسارئیل تەنیا لە ئەلدەبەیبە سنووردار نەوى، لە کووتایى ساڵ 2021 رووژنامەى "ئسارئیل تودەى" بانگەشە کردگە ک جەنراڵ خەلیفە حەفتەر خانەنشینکریاگ زیاتر لە جاریگ و لە زیاتر لە بوونەیگ سەبارەت وە رەسین وە ریککەفتن ئاساییکردنەوە قسە کردگە.

فرەجار لە میدیایەیل عبرى بانگەشەى ئەوە کەن ک دانیشتنەیل پەیوەس وە ئاساییکردنەوە ئمجا چ وەل لیبیا بوود یا لە شوونیگ تر، وەو ماناسە ک وەسوەسەیگ ئسرائیلى هەس ک لەلایەن کۆمەڵگەى بنبەسەوە بریەیدە رییەوە و گەردید شوون ریگەیگ ئەرا قورتاربوین، ک هەرچەنى وە دویریش نیەزانریەید.

جیگەى سرنجە ک قەوارەى داگیرکەر پاشیل ئەوە کەید ک لە ریککەفتننامەیل وەرین ئاساییکردنەوە نەریتى بویە، ک وە یەواشى و وەنهێنى کۆڵیان و تا ئەو سەعاتیشە ئمزا کریانە ئاشکرا کریانە.

 قەوارەى داگیرکەر لەى دویاخرە قسەیلى لەبان نزیکبوینەوەى ریککەفتننامەى ئاساییکردنەوەى تازە دوبارەوە کەید، بەعزە جاریگ وەل سعودیە، و جارجاریگیش وەل تونس و دوبارە وەل مۆریتانیا، تەنانەت تا سۆماڵیش چى، ئەندەنوسیایش بانگەشەیلى هەڵنەگرت.

یەکیگ لە دیاریکەرەیل ئى وەسوەسە، تونبوینەوەى قەیران سیاسى ناوخوەییە لە قەوارەى داگیرکەر، تا ئەو رادە ک دیاریەیل و هساوەیل کەسى پرووشەى بریارداین و میکانیزمەیل ناو قەوارەى داگیرکەر کۆنترۆڵ کەن.

هویچ تەوزیحدانیگ نییە ئەرا هساوەیل هەڵەى وەزیر خارجیەى قەوارەى داگیرکەر وە دزەوەپیکردن دانیشتنە نەخشەدانریایەگەى، تەنیا ئەوە نەود ک ئەو پیاوە کەفتەسە ژیر کاریگەرى ئەکاونتیگ شەخسییەوە. و مەوقەى ک تواس دیدارەگەى وەل ئەلمەنگۆش  جوور دەسکەفتیگ سیاسى کەسى تیپەڕ بکەید وەرجە ئەوەگ لە کووتایى ساڵ پۆستەگەى لە وەزارەت خارجیەى داگیرکەر وەجى بیلید، گشت چشتیگ شیوان، وەو جوور ک بریار بوى دانیشتنەگە وە نهێنى بمینیدەوە تا یەواش یەواش وەپى رەسید، و وەزیر خارجیەى قەوارەى داگیرکەر ئیلى کۆهین وەپى لەیوا نەوى ک دزەپیکردن هەواڵەگە شایەد گشت چشتیگ لە ئەنجام کاردانەوەیگ وە دویاى خوەى بارید.