شەهیدبوونی خدر عەدنان بەرزبوونەوە یان شکاندن؟
ئیشراق
داگیرکەر بەگوێرەی مەیدانەکە دوودڵە و هەڵبژاردنەکانی سەرکوتکردنەکەی بەگوێرەی هاوکێشەکانی هێز و لاوازی پێوانە دەکات، یان با بڵێین هاوکێشەی سووربوون و ڕازی بوون و شەڕی ئێستای لێرەوە لە جێنین و کەناری ڕۆژئاوا دەستی پێکرد.
قەیرانی سوریا دەکرێت بە گەورەترین ڕووبەڕووبوونەوەی نێوان بەرخۆدان لە لایەکەوە و ئەمریکا و ناتۆ و هەموو هاوپەیمانە ناوچەییەکانی لە ناوچەی ڕۆژئاوای ئاسیا لە لایەکی دیکەوە باس بکرێت، چونکە ئەمە خەباتێکی گەورەیە بۆ دیاریکردنی چارەنووسی ناوچەکە لە وڵاتێکدا کە یەکێکە لە پەیوەندییە سەرەکییەکان کە تەوەری بەرخۆدان پێکدەهێنێت: سوریا.
ئەم دەوڵەتە لەگەڵ هەموو دامەزراوەکانیدا لەبەردەم قەوارەی ئیسرائیلدا وەستا و واز لە سیاسەتی پشتیوانیکردنی فەڵەستین نەهێنا و وەک پشتیوانییەکی بنەڕەتی مایەوە بۆ هەموو بزووتنەوەکانی بەرخۆدان لەسەر ئاستی هەرێمی، لە کاتێکدا گەورەترین وڵاتانی عەرەبی بەهۆی فشاری ئەمریکا و سیستەمی نێودەوڵەتی هاوپەیمان لە فەڵەستین کشانەوە و گۆڕەپانی بەرخۆدانیان بۆ ئازادکردنی خاکی فەلەستینی داگیرکراو بەجێهێشت.
ئەمڕۆ، زیاتر لە دە ساڵ دوای ئەم قەیرانە، و لە کاتێکدا سوریا بووەتە یەکێک لە گەورەترین مەیدانە نێودەوڵەتییەکان کە شکستێکی ستراتیژی بۆ ئەمەریکا و هاوپەیمانەکانی بینیوە، سەرۆکی ئێران سەردانی دیمەشقی پایتەختی سوریا دەکات بۆ چاوپێکەوتن لەگەڵ سەرۆکی سوریا بەشار ئەسەد، ئەمەش یەکەم سەردانە لە ماوەی 12 ساڵی ڕابردوودا.
سەردانەکە لە کاتێکدا دێت کە هەموو هیواکانی ڕۆژئاوا بۆ ڕووخاندنی حکومەتی ڕەوای سوریا کەمبوونەتەوە و هەروەها پێوەرە هەرێمییەکانیش بەرەو دیمەشق دەڕۆن و هیچ گومانی تێدا نییە کە ئەمە پەیامێکی ڕاستەوخۆی بەهێزی هەیە لە میحوەری بەرخۆدانەوە بۆ ڕۆژئاوا و هەروەها ئەو وڵاتانەی کە هێشتا هیوای ڕۆڵی هێزەکانی ڕۆژئاوا دەخوازن لە دیاریکردنی چارەنووسی پێشکەوتنە ناوچەییەکان.
سیستەمی ناوچەیی نوێ: پەرەپێدانی هاوکاری بەبێ دەستێوەردانی ئەمریکی
سەردانی سەرۆکی ئێران بۆ سوریا هاوکاتە لەگەڵ زنجیرەیەک پێشهات کە دەتوانرێت وەک ئاشتەوایی گشتگیری ناوچەیی وەسف بکرێت، نزیکەی دە ساڵ گرژی و قەیرانی نێوان وڵاتان و زلهێزەکانی ناوچەکە. ئەم گرژییانە لە ڕووی ئابووری و مرۆییەوە دەستنیشانکراون، زۆربەیان لە ئەنجامی هەڵە حیسابکردنی هەندێک وڵات و هیوایان لە هێزی ئەمریکا و هاوپەیمانان بووە بۆ پێکهێنانی سیستەمێکی ناوچەیی نوێ لەسەر حیسابی هێزەکانی بەرخۆدان.
بەڵام ئێستا، دوای شکستی پرۆژە ستراتیژییەکەی ڕۆژئاوا لە سوریا و کەمبوونەوەی بوونی ئەمریکا و هەژموونی ئەمریکا لە ناوچەکەدا، بۆشاییەکی نوێ هەیە بۆ ئەکتەرە نێودەوڵەتییەکانی دیکە وەک چین و ڕوسیا بۆ ئەوەی ڕۆڵێکی هاوسەنگتر بگێڕن، کە دەرفەتێکی گرنگە بۆ ئەو وڵاتانەی کە سیاسەتی هەڵەیان هەڵگرتووە بەرامبەر ئاسایشی ناوچەکە و بەرامبەر دراوسێکانیان لە چەند ساڵی ڕابردوودا.
ئەم سەردانە، کە دوای ئاشتەوایی نێوان ئێران و سعودیە دێت لەژێر چاودێری چیندا، ڕۆڵی بەرخۆدان لە هاوکێشە هەرێمییەکاندا بەهێزتر دەکات، کە دەکرێت لەسەر بنەمای هەماهەنگی و گرژی لە چوارچێوەی سیاسەت و پێشبڕکێی ئاشتیانەی ناوچەکەدا بێت دوور لە ناکۆکییە گرانبەهاکان.
ئاشتەوایی هەرێمی دوای چەسپاندنی پێگەی بەرخۆدان لە هەموو بەرەکاندا
سەردانەکەی سەرۆکی ئێران بۆ سوریا لە کاتێکدا بەڕێوەدەچێت کە زۆربەی وڵاتانی عەرەبی بەرەو سوریا گۆڕاوە و هەوڵدەدات بە ڕێگای جۆراوجۆر بگەڕێتەوە بۆ سوریا، لە ڕێوشوێنی دیپلۆماسییەوە بۆ کردنەوەی باڵیۆزخانەکان بۆ ڕێگە خۆشکردن بۆ گەڕانەوەی دیمەشق بۆ کۆمەڵەی عەرەبی.
بە ڕەچاوکردنی ئەم ڕاستییانە، سەردانەکەی سەرۆکی ئێران پەیامێکی ڕاستەوخۆ دەنێرێت کە ئاشتەواییە بەردەوامەکان هیچ کشانەوەیەک لە لایەنی بەرخۆدان و سوریاوە لەخۆ ناگرێت بەرامبەر بە نەگۆڕەکان، کە لە هەمووی گرنگتر کێشەی فەڵەستین و ململانێی تیرۆریزمە.
دوای سەرکەوتنە مەزنەکانی ئەم میحوەرە لەسەر ئاستی هەرێمی، کە ڕێڕەوی ڕووداوەکانی ناوچەی ڕۆژئاوای ئاسیای لەبەردەم خواستی ڕۆژئاوا گۆڕی، ئێستا دەرگای نیشتەجێبوونی سیاسی بۆ ئەوانی دیکە کراوەتەوە، لە ئەنجامی بەرخۆدانی سوریا و هاوپەیمانەکانی لە ماوەی 10 ساڵ لە پیلانگێڕی و فشاری گشتگیر دژی یەکێک لە بنکە ستراتیژییەکانی بەرخۆدان دژی ئیسرائیل.
هێرش و پەلامارەکانی ئیسرائیل: هیچ شتێک لەسەر زەوی ناگۆڕێت
ئیسرائیل و میدیاکانی سەر بە ئیسرائیل هەوڵدەدەن هێرشە بەردەوامەکانی نیشان بدەن، لەوانە هێرشە ئاسمانییەکانی بۆ سەر شوێنەکانی بەرخۆدان لە سوریا وەک ئامرازێکی کاریگەر بۆ هێرشکردنە سەر ئاسایشی سوریا و ڕێگریکردن لە هێزی بەرخۆدان لەم بەرەیەدا.
لەم چوارچێوەیەدا، بەردەوام دەبێت لە هێرشەکانی، کە جار بە جار زیاد دەکات و دەکشێتەوە بەهۆی بارودۆخی هەرێمی و ئەو بارودۆخانەی کە قەوارە داگیرکەرەکە لە ناوخۆدا بەسەریدا تێدەپەڕێت، بەتایبەتی ئەو قەیرانە بێ وێنەیەی کە ئێستا لە ناوچە داگیرکراوەکاندا ڕوودەدات، کە سەید حەسەن نەسروڵا بە جەنگێکی بێ خوێنی لەناوبردنی وەسفی کرد. ئەوە نزیک بووەوە لە خوێن ئەگەر دەستێوەردانی ئەمریکا نەبووبایە.
ئێستا، لە کاتێکدا هەمووان باسی ئەوە دەکەن کە ئیسرائیل پێویستی بە قەیرانێکی دەرەکی هەیە بۆ ڕزگاربوون لە قەیرانەکانی لە ناوخۆی وڵاتەکەیدا، سەرۆکی ئێران لە سەردانێکی فەرمیدایە بۆ سوریا، لەو سەردانەدا چاوی بە هاوتا سورییەکەی دەکەوێت و پەیامی ئەم سەردانە ئەوەیە کە سنوورەکانی هێزی بەرخۆدان لە ناوچەکە و ناوچەکەدا زۆر دوورن لەوەی لەلایەن ئیسرائیلەوە سنووردار بکرێن بە پشتبەستن بە بژاردە سنووردارەکانی. بۆیە دەبێت ئەو بابەتە لە سوریا قبوڵ بکات.