زیادبوونی هێرش و دەستدرێژی دژ بەئەقسا... ئامانج و ترسەکانی دوژمن
لە ڕووی مێژووییەوە هێرشی جێگیرکەراوەکان بۆ ناو مزگەوتی ئەقسا دەستی پێکرد لەو کاتەوەی جەنەراڵ مۆردەخای گۆر لە ساڵی 1967 لەگەڵ سەربازەکانی هەڵیکوتایە سەریان و دوای داگیرکردنی قودس و دوژمن کلیلەکانی دەروازەی مەغریبەکانی گرت و ڕێگری کرد لە فەلەستینییەکان لە تێپەڕبوون و ئەم دەرگایە بە ژمارەیەکی زۆرەوە تایبەت بە دانیشتووان و سەربازانی داگیرکاریی دەکرد.
لە ساڵی 1976 دادوەرێکی دادگای ناوەندی ئیسرائیل بڕیارێکی دەرکرد کە مافی نوێژکردن لە ناو مزگەوتی ئەقسا بە جوولەکە دەدات. لە 21ی ئابی ساڵی 1969دا، دێنیس ڕۆنی زایۆنیست ئاگری لە مزگەوتی قەبەلی بەردا، یەکێک لە نوێژەکانی مزگەوتی ئەقسا بوو.
لە ساڵی 1989دا، بۆ یەکەم جار، پۆلیسی داگیرکەری بە فەرمی ڕێگەی دا نوێژی تەلمودی لە دەروازەکانی ئەقسا ئەنجام بدرێت. لە ٨ی تشرینی یەکەمی ١٩٩٠، توندڕەوە جوولەکەکان هەوڵیان دا بەردی بناغەی ئەو پەرستگایە دابنێن کە پێی دەڵێن پەرستگای سێیەم لە حەوشەی مزگەوتی ئەقسا، بەڵام خەڵکی قودس ڕووبەڕوویان بوونەوە و بە بارانێکی قورسی گوللەوە تەقە لێیان کرا کە بووە ھۆی شەهید بوونی 21 کەس و برینداربوونی 150 کەسی دیکە
لە ساڵی 2000 ەوە ژمارەی هێرشکەرانی سەر مزگەوتی ئەلئەقسا بە شێوەیەکی جێگیر زیادی کردووە و بە دەیان هەزاری ئەم ساڵ دەخەمڵێنێت، لە ساڵی 2001 و 2002 ئەلئەقسا لە نیشتەجێبووانی هەڵدا، سەرەڕای ئەوەی ئەو قەدەغەکارییەی کەحکومەتی دوژمن لەو کاتەدا پەسەندی کرد.
تا کۆتایی ساڵی 2002 حکومەتی دوژمن دەستی کرد بە ڕێگەدان بە زیاتر لە 30 جولەکەی توندڕەو کە سەردانی ئەقسا بکەن. لە ساڵی 2003 ژمارەیان گەیشتە نزیکەی 150 توندڕەو و لە ساڵی 2004 ژمارەیان بۆ زیاتر لە 500 کەس زیادی کردووە و سەردانەکان بەبێ ڕەزامەندی ئەوقافی ئیسلامی بووە
دوژمن هەوڵ دەدات لە ڕێگەی سیاسەتی هێرشەکانی سەر ئەلئەقسا و زیادکردنی ژمارەی دەسدرێژکەران ساڵ بە ساڵ وەک
ژمارەکانی پێشوو ڕوونی دەکەنەوە، دوژمن هەوڵ دەدات مزگەوتی ئەلئەقسا بە شێوەیەکی کاتی و بۆشایی دابەش بکات بۆ ئەوەی مافی جولەکەکان لە مزگەوتەکە تێکەڵ بکات، بە وقفکردنی سیاسەتەکانی دژی ئۆرشەلیمییەکان و ئەلئەقسا بۆ سەپاندنی واقعیات یەهودای، واتە هەڵوەشاندنەوەی تەواوی ئەو بەناو "ستاتیکو"انەی کە لە سالەکانی 1967 تا 2000 لە مزگەوتی ئەقسا هەبوو، ڕێکەوتنێک لەلایەن وەزیری ئاسایشی ئەوکاتی دوژمن موشی دایان و لەگەڵ وەقفەکانی دەسەڵاتدارانی ئوردن لە دوای داگیرکردنی قودس لە ساڵی ١٩٦٧.
پۆلیسی دوژمن بەرپرسیار بوو لەوەی کە لە دەروازەکانی ئەو شوێنە ڕوو دەدات، لە کاتێکدا ئەو ئەوقافە دەستی بەسەر بەڕێوەبەرایەتییەکەدا گرت و سیستمی سەردانەکانی بۆ ئەو شوێنە دیاری کرد ئەستاتۆکە لە دوای هێرشی سەرۆکی ئەوکاتی ئۆپۆزسیۆنەوە ئاریل شارۆن لە کۆتایی مانگی ئەیلولی 2000 دا هەرەسی هێنا و بوو بە هۆی هەڵگیرسانی راپەرینی ئەقسا و وەستانی سەردانی نا موسڵمانەکان بۆ حەرام.
دوژمن لە کاتی دانوستان لەگەڵ ئوردن و ئەمریکا لە ساڵی ٢٠١٥ دانیان بەوەدا نا کە جولەکەکان مافی ئەوەیان نییە لە مزگەوتی ئاقسا نوێژ بکەن و نەتەوە یەکگرتووەکان داوای لە "ئیسرائیل" کرد ڕێز لە "دۆخی ئێستا" لە شاری قودس بگرێت و جەختی لەوە کردەوە کە "هەڵوێستی ئەو نەگۆڕاوە سەبارەت بە پێگەی مزگەوتی ئاقسا، و دەبێت ڕێز لە دۆخی ئێستا بگیرێت. (ستاتکۆ) بۆ شوێنە پیرۆزەکانی پەیوەست بە هەموو ئایینەکان. "
لە ساڵی 2018دا یونسکۆ پەسەندی کرد کە "هیچ پەیوەندییەک لە نێوان جولەکە و قودس وئەقسادا نییە و ئەم شوێنانە تەنها بۆ موسڵمانانن." لە ساڵی 2019دا، بە کۆی دەنگ بڕیارێکی دا "ڕێوشوێنی تاکلایەنەی ئیسرائیل لە شوێنە مێژووییەکانی قودسدا ڕەتدەکاتەوە"، و پشتڕاستی دەکاتەوە کە "بەکارهێنانی هەموو ڕێوشوێنە ئیسرائیلییەکان بە ئامانجی گۆڕینی کارەکتەرو ناسنامەی شارە پیرۆزەکە".
لە زۆرێک لە وێستگەکانی پرسی فەلەستیندا دوژمن بە "ستاتیکو" نوێوە هەوڵی گۆڕینی دۆخەکەی داوە کە پێشکەوتنەکانی خۆی لە ڕاستییەکان و کۆنتڕۆڵی قودس دا دەسەلمێنێت و هەوڵ و سیاسەتی خۆی بەردەوام دەبێت، هەرچەندە حکوومەتە یەک لەدوای یەکەکانی هەمیشە جەختیان لەسەر ئەوە کردووە کە هیچ گۆڕانکارییەک لە "ستاتیکو"دا نییە و ڕێکارەکانی بەرامبەر بە دانیشتووانەکە بە تەنیا دەچیتە ناو پرسی ئاسایشەوە، ئامانجیان هیچ کۆنتڕۆڵێک نییە.
سەرکەوتنی سیاسەتی دوژمن لەڕوی مێژووییەوە لەگۆڕینی وردە وردە ڕاستییەکان لەسەر زەوی و دانانی "ستاتیکۆ" ی نوێ بۆ ئۆرشەلیم ئاماژە بەوە دەکات کە لەبەکارهێنانی ناوەستێت کە لەم دواییەدا هەوڵی داوە لەڕووداوەکانی ئێستادا دووبارە ببێتەوە بەئامانجی جێگیرکردنی دابەشبوونی کاتی وشوێنی ئەقسا
گەلی فەلەستینی بەدوای ڕوبەڕوبونەوەی ئەو واقیعانەی کە دوژمن لە ڕێگەی مانەوە لە حەوشەکانی مزگەوتی ئەلئەقسا دا سەپێنراوە و ئامرازی فشاری جەماوەری و سەربازی لە دژی دوژمن چالاک دەکات کە بووە هۆی هەڵگیرسانی ئەو شەڕەی ساڵی پار بۆ "سەیف ئەلقودس"
دوژمن ترسی لە دووبارەبوونەوەی ڕووداوەکانی ئەلئەقسا و چڕبوونەوەی هێرشی جیگیرکراوەکان بۆ ناو حەوشەکانی هەیە لە ماوەی پشووی ئێستا و درێژکردنەوەی تا ناوەڕاستی مانگی تشرینی یەکەم بەشێوەیەک کە هانی دا کە دەیان هەزار هێزی خۆی لە شاری ئۆرشەلیمی داگیرکراودا بڵاو بکاتەوە و ژمارەیەک لە کەتیبەی سوپا لە ڕۆژئاواییە داگیرکراوەکە، لە چاوەڕوانی بەرپابوونی ڕووبەڕووبوونەوەکان و جێبەجێکردنی ئۆپەراسیۆنەکانی فداییان، به کار بێنن.
مەرج نییە بۆچوون و وەسفەکانی ناوبراو بگرێتە بەر.