جارێکی تر داگیرکاری تورکیا بۆ سەر سوریا.. ئەردۆغان چی دەوێت؟
دوای ئەوەی شەڕ لە سووریا تاڕادەیەک ئارام بووبووەوە، و جیهان سەرقاڵ بوو بە ئۆپەراسیۆنی سەربازیی ڕووسیا لە ئۆکرانیا، ڕەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆک کۆماری تورکیا کاتی دۆزیەوە بۆ وروژاندنی ئەوەی کە دەتوانرێت بە داگیرکاریی تورکیا بۆ سەر باکووری سووریا وەسف بکرێت، بەدرێژایی سنووری سووریا، ئەو ئیدیعای دامەزراندنی "ناوچەیەکی ئارام"ی کرد بۆ ئەوەی وڵاتەکەی لە خراپەی ئەو تیرۆریستانە ڕزگار بکات کە ڕەنگە لە سوریاوە بێنە، واتە ئەو کوردانەی کە لە سەردەمی دەسەڵاتی ئەردۆغاندا دەوڵەتی تورکیایان "شێت" کرد.
بەڵام ئەم پاساوانەی کە ئەردۆغان وەک بیانوویەک بۆ چوونە ناو سووریا و داگیرکردنی خاکەکانی بە زۆر وەریگرتووە، سەرەڕای ناڕەزایەتی ئەمریکا و ڕووسیا و ڕەنگە یەکێتی ئەوروپا، ڕەنگە سەرۆکی تورکیا بخاتە دۆخێکی نالەبارێکی سیاسی و ڕەنگە ئابوورییەوە، وەک خۆی ڕووبەڕووی بەرخۆدانێکی توند دەبێتەوە، ڕەنگە لەلایەن کوردەکانی سوریاوە بێت، کە دژایەتی ئەم هەنگاوە دەکەن، ئەوان بە ئیستفزازییەکی گەورە دەزانن بۆ ئیرادەی سیاسی خۆیان، و کاردەکەن بۆ تێکدانی ئەم دیدە، بە تێکدانی پلانی ئەردۆغان بۆ کۆنترۆڵکردنی باکووری سوریا بەدرێژایی سنووری تورکیا.
گومان لەوەدا نییە کە ئەردۆغان و لەڕێگەی ئەوەی کە بانگەشەی بۆ دەکات و دەڵێت "ناوچەی ئارام" خزمەت بە توێژێکی گەورەی خەڵکی سووریا دەکات کە لە سەرەتای شەڕی سووریاوە وەک پەنابەر لە تورکیا دەژین، ڕەنگە ویستبێتی رزگاری بێت لێیان ، چونکە ئەوان بارگرانییەکی گەورە دەکەن لەسەر تورکیا لە ڕوانگەی ئابوورییەوە، لیرەی تورکی داڕما تا ئاستێکی نزم، ڕێژەی هەڵاوسان بەرزبووەوە، و کێشەکان بەرزبونەتەوە لە گۆڕەپانەکەدا ، دوای ئەوەی شەڕی ڕووسیا لە ئۆکرانیا سێبەری بەسەر تورکیادا هێنا و هەموو وڵاتانی ناوچەکە، و دوای ئەوەی ئەردۆغان لە هەڵوێستە سیاسییە پتەوەکانی بەرامبەر بە هەردوو شازادە محەمەد بن سەلمان و سەرۆکی ئیمارات محەمەد بن زاید پاشەکشەی کرد، سەردانی ئەو دوو وڵاتەی کرد، و داوای لێکردن سەردانی تورکیا بکەن بۆ ڕزگاربوون لە پاشماوەی... پاشەکشە کە لەم دواییانەدا ئابووری وڵاتەکەی گرتەوە.
وا دیارە کە لێدانی پیرەژنە سوریەکە لە ڕووخساریدا خێراتر کردبێت لە پەسەندکردنی بڕیارێکی لەو شێوەیە، سەرەڕای ئەوەی تورکیا ناڕەزایی خۆی دەربڕیوە بەرامبەر ئەوەی ڕوویداوە، هەروەها هاوسۆزی خۆی لەگەڵ پیرەژنەکە، لەڕێگەی سەردانی بەرپرسێکی تورک و هاوسەرەکەیەوە کە سەردانی دەکەن و ئاگاداری دەبنەوە لە ڕووی پزیشکییەوە. هەموو ئەمانە لەژێر چاوەدێری میدیا نێودەوڵەتییەکان بۆ دەربڕینی هاوسۆزی تورکیا لەگەڵ گەلی سووریا روویان دا.
لەوانەیە ئەم پیاوە نەخۆشی دەرونی هەبێت، وەک دەڵێن، بەڵام ئەم کار وهەلویستە کە لە دەرەوە نائاسایی دەردەکەوت، گوزارشت لە توڕەیی و ناڕەزایی گەلی تورکیا دەکات بەرامبەر بەو سوریانەی لە تورکیا نیشتەجێن و لەوانەیە لە چەند ڕۆژی داهاتوودا ئەم دۆخە دووبارە بێتەوە. لەوانەیە پێشتر ڕوویدابێت، بەڵام لەلایەن تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانەوە چاودێری نەدەکرا، بۆ ئەوەی هەمووان دڵنیابن لەوەی کە ئەوەی میدیاکانی تورکیا دەیگوت نادروستە.
ئەوەی ئەو پیرە ژنە سوورییە بەرکەوتە نوکی ئەو توڕەییە چڕەیە کە زۆرێک لە تورکەکان لە دڵیاندا هەڵیدەگرن بەرامبەر بە گەلێک کە زێدی خۆیان بەجێهێشتووە و لە گەڕان بەدوای سەلامەتی و ئاسایشدا پەنایان بۆ بردووە. وە بەو پێیەی ماوەیەکە درێژ بوو، تورکەکان دەستیان کرد بە تورەبوون و ڕایدەگەیەنن کە سەبریان تەواو دەبێت، دوای ئەوەی دەوڵەتی تورک توشی دۆخێکی ئابووری سەخت بوو.و سەبری نەماوە سوریەکان بچنەوە وڵاتەکەیان و بە تەنیا جێمان بهێڵن.
لێرەدا ئەردۆغان بیرۆکەی هێنایە ئاراوە کە سنوورێکی ٣٠ کم بخاتە ناو خاکی سوریا بە مەبەستی داگیرکردن، و پێویستی داڵدەدانی هەموو پەنابەرە سوورییەکان لە تورکیا، و داوای لێکردن کە دوای دامەزراندنی ئاسایش بگەڕێنەوە وڵاتەکەیان، بە سەپاندنی باری نائاسایی و بڵاوەپێکردنی سوپای تورکیا و سەرکوتکردنی هەر بەرخۆدانێک یان هەر جوڵەیەک دژی ئەو هێزانەی کە تورکیا لە سوریا جێگیری کردووە، بەڵام ئەمە دەتوانێت ئازاری زیاتر و تێچووی زیاتر و دژایەتییەکی بەهێزتری بۆ بهێنێت.
سەرکردایەتی تورکیا دەیەوێت خۆی لەو بەرپرسیارێتییە بەدوور بگرێت کە لە ماوەی ساڵانی ڕابردوودا خستوویەتییە سەری، دوای ئەوەی بارودۆخەکان گۆڕاون، شەڕەکە ئارام بووەتەوە، دۆخەکان لە زۆرێک لە ناوچەکانی سووریا سەقامگیر بوون، چەتەکانی تیرۆریستیش شکستیان هێناوە و مەترسییەکانیان بەڕێژەیەکی ڕێژەیی لێکەوتووەتەوە دیارنەما، و دوای ئەوەی باڵی بەشار ئەسەدی سەرۆکی سووریا بەهێز بووە، و هێزەکانی زۆربەی وڵاتەکەیان کۆنترۆڵ کردووە.
ئەمڕۆ دوای هەموو ئەمانە و لە ترسی درێژبوونەوەی ئەم هێزانە بۆ سنووری سووریا و تورکیا، ئەردۆغان پێش ئەو ڕووداوەی گرت، و ویستی جۆرێک لە مرۆڤایەتی پێبدات کە لە ڕزگاربوون لە کێشە هەڵپەسێردراوەکان پێچرابوو، دیارترینیان ئاوارەکانی سووریا بوون .
سنووری تورکیا و سووریا لە کاتی شەڕدا گۆڕەپانی هاتنی تیرۆریستان بوو کە لە خودی تورکیاوە دەهاتن نەک لە ئاراستەی پێچەوانەوە و مەبەستم لە سووریاوە بۆ تورکیایە، کەواتە چۆن ئەنقەرە دەتوانێت ئەمڕۆ خۆی لە تیرۆریستان بترسێت یان ئەوانەی ناوی دەنێت کورد، بۆ داگیرکردنی خاکی سوریا بە زۆر، و دامەزراندنی "ناوچەیەکی ئارام"ی نوێ شوێن حکومەتی تورکیا بکەون، و سوریەکان نیشتەجێی بکەن؟ بە چ پێگەیەک دەبن؟ ئایا ئەوان هاوڵاتی سوری دەبن یان تورکیا ڕەگەزنامەی تورکیایان پێدەبەخشێت بۆ ئەوەی سوریا ئیدیعایان نەکات؟ ئه‌ردۆغان به‌ڕاستی چی ده‌وێت له پشت داگیركردنی سووریاوه، له كاتێكدا نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان ئه‌م جۆره ده‌ستێوه‌ردانه له كاروباری ناوخۆی وڵاتان قه‌ده‌غه ده‌كات، به‌هه‌ر هۆكارێك بێت، جگه له رەزامەندی ته‌واو و ته‌واوی خوی؟
ئیشراق مەرج نییە بۆچوون و وەسفەکانی ناوبراو بگرێتە بەر