"فیشەک دلباشانى"... رۆمانیگ هەوڵ تیرۆرکردن سعەد زەغلول خەیدە هویر

ئیشراق

لە رووژیگ جوور ئمڕوو لەساڵ گوزەیشت، لە ویستگەى قاهیرە دەسدریژى کریا بان ژیانم، ئەو رویداگە دەنگدانەوەیگ تون وتیژ لەلى کەفیتەوە لە مسر و دەورگردى، وەلێ ئمڕوو لە رووژنامە یا کتاویگ باسى نەکریاگە، یەیش ئەوەسە ک سەرکردە سعەد زەغلول پاشا (١٨٥٩ - ١٩٢٧) لە یاداشتنامەگەی لە ١٢ی تەممووز ١٩٢٥ نویساسەى، ئەو پیاوە سەرکردەیگ ئاسایی نەبویە لە مێژوو مسر، بەڵکوو یەکیگ بویە لە خەباتکارەیل سەروەخوەیی لە داگیرکاریی ئنگلیز، و باوگ رووحیى شۆرش ساڵ 1919 بوى ک ناسنامەى وڵاتەگەى هاوردەوە، و پۆست سەرۆک وەزیرەیل وەرگرت.

نویسەر ئیمان یەحیا لە رۆمانە تازەگەى وەناو "فیشەک دلباشانى" ک لەلایەن دەزگاى چاپ و بڵاوکردنەوەى "ئەلشروق" لە قاهیرە چاپکریا، بارودوخ ئەو هەوڵ تیرۆرکردنە خەیدەوە هویر ئەرا ئەوەگ بکەیدەى روویداگیگ ناوەندى لە درامایگ مێژوویى ک رویداگەیل لەبان لیوو روێ دەن لە چەن کارئەکتەریگ ک رویداگەیل دروس کردنە یا لە گووشەیگ جیاوازەوە شایەتحاڵ بارودوخەگە بوین، و دیارترینیان نویسەر هەوڵەگە "عەبدولخالق عەبدولەتیف" بویە ک خوەندکاریگ مسرى بویە لە کۆلیژ پزیشیکى لە ئەڵمانیا وەرجە ئەوەگ گلەو بخوەید ئەرا قاهیرە، و "ئەنگرام بەگ" دابەشکەر لەناونى ئنتماى ئەرا وەزارەتەگەى سعەد ک مووچەى لەلى وەرگرتیاد و لەناونى ئنتماى ئەرا بریتانیا جوور هاووڵاتییگ ئنگلیزى.  

رۆمانەگە پیکهاتگە لە 197 لاپەڕە، و نیمە بڕگەیلیگ و تایبەتمەندە وە ریتم جیگیر و رەنگدانەوەى زووان لەتى و ریتم سەردەم و رووشنهویریەگەى، و جوور بەڵگەنامەیگ ئەدەبى و مێژووییە لەبارەى ماوەیگ سەخت لە مێژوو سیاسى و کۆمەڵایەتى مسر.

نویسەر محەمەد مەخزەنچى لە وتەیگى لەبارەى کارەیلیگ لە کووتایى دەقەگە ئشارەت وە ئەوە کردگە زویتر رۆمانەگەى ئیمان یەحیا "هاوسەرە مەکسیکییەگە" خوەنستگە، ک باس لە حکایەتیگ خوەشەویستى کەید لە ژیان نویسەر یوسف ئدریس، و لەتى چەوى کەفتەسە سروودیگ خوەشەویستى ئەرا ئەو نویسەر گەورا و رەسینەوەى قویلە لە دەروینیگ پڕ خاس و دڵیگ رووشن، و جەخت لەوە کردگە ک کار خاسیگ بویە و داهێنانیگ تۆمار کەید لە بنیات ئى رۆمانە و سەرچەوەى باسکردنى و جوانى زووانەگەى.

خەخزەنى لەبارەى"فیشەک دلباشانى"وتگە: ئەیە           چوارەمین کار رۆمانە ئەرا دانەر، و باس لە حکایەت فیشەکیگ کەید ک دریا لە سینەى سعەد زەغلول و نەکوشتەسەى و لە جەسەیشى دەرنەچیە، بەڵکوو لە دەروین و رووحیش دەرئەنەچیە، ئەویش لە درامایگ ک دەورەیلى دابەش کریا لەبان چەن کەسیگ لە ئاشقەیل و قوربانیەیل و تاوانکارەیل و کەسەیلیگ شەکەت.